امروز، دوشنبه ۲۸ آوریل، کانادایی‌ها بار دیگر با حضور در پای صندوق‌های رأی، سرنوشت سیاسی کشورشان را رقم خواهند زد. انتخابات فدرال، فرصتی است تا شهروندان با انتخاب نمایندگان خود در مجلس عوام، مسیر آینده دولت را مشخص کنند. در این روز مهم، رأی‌دهندگان نه تنها به افراد، بلکه به ایده‌ها، برنامه‌ها و ارزش‌هایی که نامزدها و احزاب نمایندگی می‌کنند، رأی می‌دهند. در ادامه، به بررسی نظام انتخاباتی فدرال کانادا و چگونگی شکل‌گیری دولت آینده خواهیم پرداخت.
کانادا به عنوان یکی از قدیمی‌ترین دموکراسی‌های پایدار جهان، دارای نظام انتخاباتی فدرالی است که بر مبنای رأی‌گیری مستقیم و سیستم «اکثریت نسبی» (First-Past-The-Post) عمل می‌کند. این سیستم که نقش محوری در تعیین دولت فدرال دارد، بر انتخاب نمایندگان پارلمان تمرکز دارد و از اصول شفافیت، دسترسی عمومی و بی‌طرفی تبعیت می‌کند.
ساختار کلی انتخابات فدرال
در کانادا، انتخابات فدرال برای انتخاب اعضای مجلس عوام (House of Commons) برگزار می‌شود. مجلس عوام شامل ۳۳۸ نماینده است که هر یک از سوی حوزه انتخابیه مشخصی، که به آن «رایدینگ» (riding) گفته می‌شود، انتخاب می‌شوند. هر حوزه نماینده‌ای واحد دارد و رأی‌دهندگان به جای انتخاب یک حزب، به نامزد مورد نظر خود در حوزه رأی می‌دهند.
شیوه رأی‌گیری: اکثریت نسبی
در سیستم اکثریت نسبی، نامزدی که بیشترین تعداد آرای معتبر را در حوزه خود به دست آورد، بدون توجه به نسبت کل آرا، به عنوان نماینده انتخاب می‌شود. این بدان معناست که یک نامزد می‌تواند حتی با کسب کمتر از ۵۰٪ آرا، تنها به شرط پیشی گرفتن از رقبا، پیروز شود.
احزاب سیاسی و تشکیل دولت
پس از شمارش آرا، حزبی که بیشترین تعداد کرسی را در مجلس عوام به دست آورد، دولت تشکیل می‌دهد. اگر یک حزب اکثریت مطلق کرسی‌ها (حداقل ۱۷۰ کرسی) را کسب کند، دولت اکثریتی تشکیل می‌دهد. در غیر این صورت، ممکن است دولت اقلیتی یا ائتلافی شکل گیرد. نخست‌وزیر هم رهبر حزبی است که بیشترین کرسی‌ها را به دست آورده است.
- حق رأی و شرایط شرکت در انتخابات
- برای شرکت در انتخابات فدرال کانادا، افراد باید:
- شهروند کانادا باشند،
- در روز انتخابات حداقل ۱۸ سال سن داشته باشند،
- در فهرست رأی‌دهندگان ثبت شده باشند.
- رأی‌دهندگان باید هنگام رأی‌گیری مدارک شناسایی معتبر ارائه دهند و تنها در مرکز رأی‌گیری تعیین‌شده خود رأی بدهند.
نقش اداره انتخابات کانادا
برگزاری انتخابات فدرال بر عهده نهاد مستقل و بی‌طرفی به نام اداره انتخابات کانادا (Elections Canada) است. این نهاد وظیفه دارد نظارت بر فرآیند رأی‌گیری، ثبت رأی‌دهندگان، آموزش عمومی، تضمین شفافیت و رسیدگی به تخلفات احتمالی را بر عهده بگیرد.
شیوه‌های رأی‌دادن
رأی‌دهندگان می‌توانند به روش‌های مختلف رأی خود را ثبت کنند:
- رأی‌گیری حضوری در روز انتخابات؛
- رأی‌گیری زودهنگام در مراکز تعیین‌شده؛
- رأی‌گیری با برگه ویژه (برای افراد خارج از حوزه یا کشور)؛
- رأی‌گیری پستی.
چالش‌ها و بحث‌های جاری
با وجود سابقه طولانی این سیستم، برخی کارشناسان خواستار اصلاحاتی مانند تغییر به سیستم‌های انتخاباتی تناسبی شده‌اند. منتقدان می‌گویند که سیستم اکثریت نسبی ممکن است بازتاب دقیقی از اراده عمومی نباشد و به نفع احزاب بزرگ‌تر عمل کند. با این حال، تاکنون تلاش‌ها برای تغییر نظام انتخاباتی در سطح فدرال به نتیجه نرسیده است.
نظام انتخاباتی فدرال کانادا، با تأکید بر سادگی، شفافیت و دسترسی همگانی، یکی از ارکان اصلی دموکراسی این کشور به‌شمار می‌رود. هرچند همچنان بحث‌هایی درباره اصلاح آن وجود دارد، این سیستم نقش مهمی در حفظ ثبات سیاسی و تقویت مشارکت عمومی ایفا کرده است.
