نشست پرتنش رهبران جهان در کانادا زیر سایه جنگ ایران و اسرائیل

همزمان با افزایش تنشها میان ایران و اسرائیل، و در شرایطی که حملات متقابل دو کشور بسیاری از رهبران جهان را غافلگیر کرده، نشست سران گروه ۷ در کانادا با چالشهای بیسابقهای مواجه شده است. در کنار بحران خاورمیانه، نقش مبهم دونالد ترامپ، رئیسجمهور ایالات متحده، در این نشست نیز موجب نگرانی بسیاری از رهبران جهان شده است.
کییر استارمر، نخستوزیر بریتانیا، در مسیر سفر به کانادا برای شرکت در این نشست، از تلاشهای دیپلماتیک خود با ترامپ، بنیامین نتانیاهو نخستوزیر اسرائیل، و دیگر رهبران جهانی برای کاهش تنشها خبر داد. او گفت: «ما نگرانیهای دیرینهای درباره برنامه هستهای ایران داریم و حق دفاع مشروع اسرائیل را به رسمیت میشناسیم، اما کاملاً روشن است که باید از تشدید بحران جلوگیری کرد. این وضعیت، خطری عظیم برای کل منطقه و فراتر از آن ایجاد میکند.»
بریتانیا اعلام کرده است که در چارچوب حمایتهای خود، جنگندهها و تجهیزات نظامی بیشتری به خاورمیانه اعزام خواهد کرد.
مارک کارنی، نخستوزیر کانادا و میزبان نشست، تصمیم گرفته است برخلاف سنت رایج، بیانیه مشترکی در پایان نشست صادر نکند. این تصمیم، به دلیل نگرانیها از مواضع نامتعادل ترامپ و احتمال ناکامی در دستیابی به اجماع اتخاذ شده است.
در حالی که بسیاری از رهبران در تلاشاند تا ترامپ را از اعمال تعرفههای تجاری جدید منصرف کنند، نگرانیها افزایش یافته که این نشست بهجای یک نمایش وحدت، به مجموعهای از دیدارهای دوجانبه با محوریت ایالات متحده بدل شود.
تهدیدات اخیر ترامپ، از جمله اظهارات تحریکآمیزش مبنی بر تبدیل کانادا به ایالت پنجاهویکم آمریکا و تلاش برای سلطه بر گرینلند، فضای نشست را بیش از پیش متشنج کرده است.
امانوئل مکرون، رئیسجمهور فرانسه، پیش از سفر به کانادا، توقفی نمادین در گرینلند داشت و با مقامهای محلی و نخستوزیر دانمارک دیدار کرد. دفتر ریاستجمهوری فرانسه اعلام کرد که این سفر پیامی روشن در حمایت از اصول حاکمیت، تمامیت ارضی و مصونیت مرزها مطابق منشور سازمان ملل است.
مکرون که از معدود رهبران غربی است که پیشتر با ترامپ تعامل داشته، تاکنون نتوانسته نتایج ملموسی از این تعاملات به دست آورد. تلاشهای مشترک او با استارمر برای شکلدادن به ائتلافی امنیتی جهت حمایت از اوکراین نیز به حمایت رسمی ایالات متحده منجر نشده است.
زلمانسکی، رئیسجمهور اوکراین، قرار است در نشست کانادا حضور یابد و دیداری مجدد با ترامپ داشته باشد؛ دیداری که پس از تنشهای گذشته میان این دو رهبر، میتواند تعیینکننده باشد.
برخی رهبران کشورهایی که به دعوت کارنی در نشست حضور یافتهاند — از جمله هند، اوکراین، برزیل، آفریقای جنوبی، کره جنوبی، استرالیا، مکزیک و امارات — ابراز امیدواری کردهاند که بتوانند در حاشیه نشست، دیدارهای دوجانبه با ترامپ داشته باشند. با این حال، سابقه ترامپ در استفاده از چنین دیدارهایی برای اعمال فشار و حتی ارعاب، نگرانیهایی را برانگیخته است.
به گفته منابع آگاه، ترامپ در دیدار با رئیسجمهور آفریقای جنوبی، سیریل رامافوسا، و رئیسجمهور اوکراین، با انتشار ویدیوها و اطلاعات جنجالی، تلاش کرده موضع برتری بگیرد.
استارمر که اخیراً در دیدار با ترامپ در کاخ سفید، دعوتنامهای رسمی برای سفر دولتی از جانب پادشاه چارلز سوم تقدیم کرده بود، اکنون بهدلیل عدم واکنش صریح به تهدیدات ترامپ علیه کانادا، با انتقاداتی روبهرو شده است. با این حال، او در گفتوگویی با خبرگزاری آسوشیتدپرس اعلام کرد: «کانادا کشوری مستقل، دارای حاکمیت و یکی از اعضای ارزشمند کشورهای مشترکالمنافع است.»
پتر بوهم، نماینده پیشین کانادا در نشست گروه ۷ در سال ۲۰۱۸، معتقد است که بحران خاورمیانه و دیگر تحولات جهانی میتواند گفتگوهای این نشست را تحت تأثیر قرار دهد. به گفته او: «موضوعات سیاست خارجی اکنون نقش پررنگتری در دستور کار نشست یافتهاند و احتمالاً رهبران زمان بیشتری را به آن اختصاص خواهند داد.»
در این میان، برخی دیپلماتهای آلمانی نیز تلاش دارند این تصور را که نشست به «شش کشور در برابر یک کشور» تبدیل شود، رد کنند و بر وجود اختلافات متعدد درون گروه ۷ تأکید دارند.
با توجه به رفتارهای غیرقابل پیشبینی ترامپ، کارشناسان هشدار میدهند که برنامه نشست میتواند در هر لحظه تغییر کند. ژان کرتین، نخستوزیر اسبق کانادا، در همین زمینه گفت: «اگر ترامپ بخواهد نمایش اجرا کند تا در صدر اخبار باشد، اجازه دهید کارش را بکند و شما به گفتگوهای عادی خود ادامه دهید.»