هشدار مصرف بدون نظارت داروی دیفنهیدرامین در کبک

پزشکی قانونی استان کبک خواستار نظارت جدیتر بر فروش داروی دیفنهیدرامین در داروخانهها شد؛ این درخواست پس از مرگ نوجوانی ۱۸ ساله بر اثر مصرف بیش از حد این دارو در دسامبر ۲۰۲۳ مطرح شده است.
در گزارشی که این هفته منتشر شد، آمده است که این جوان در منزل خود در منطقه سن-ماتیاس واقع در جنوب مونترال، به دلیل مسمومیت حاد با دیفنهیدرامین جان باخته است. بنا بر این گزارش، نام این فرد فاش نشده اما مرگ وی بر اثر افسردگی شدید سیستم عصبی مرکزی ناشی از مصرف بیش از حد این داروی خوابآور و آنتیهیستامین رخ داده است.
جسد این نوجوان صبح روز ۱۱ دسامبر ۲۰۲۳ توسط مادرش در حالی که به پشت خوابیده و بیهوش بود، در تخت خواب پیدا شد. آزمایشهای سمشناسی نشان دادند که سطح دیفنهیدرامین در خون وی در حد کشنده بوده است. در اتاق خواب او قوطیها و بستههای خالی قرص حاوی این دارو نیز یافت شد.
دیفنهیدرامین ماده مؤثر در بسیاری از آنتیهیستامینهای بدون نسخه از جمله بنادریل (Benadryl) است که گاه بهعنوان داروی کمکخواب نیز استفاده میشود. پزشک قانونی استان، وینسنت دنو، در گزارش خود نوشت: «درک نمیکنم چرا فروش دیفنهیدرامین هنوز به صورت آزادانه انجام میشود، در حالی که دارویی مانند گراول (Gravol) که حاوی همین ماده است، بهراحتی قابل دسترسی نیست.»
دیفنهیدرامین یک آنتی هیستامین نسل اول است که با مسدود کردن گیرنده های H1 هیستامین عمل می کند. هیستامین یک ماده شیمیایی است که بدن در پاسخ به آلرژن ها تولید می کند و باعث علائمی مانند خارش، عطسه، آبریزش بینی و قرمزی می شود. با مسدود کردن گیرنده های H1، دیفنهیدرامین از اتصال هیستامین به این گیرنده ها جلوگیری می کند و در نتیجه علائم آلرژی را کاهش می دهد.
علاوه بر اثرات آنتی هیستامینی، دیفنهیدرامین دارای خواص آنتی کولینرژیک و آرام بخش نیز می باشد. اثرات آنتی کولینرژیک می تواند منجر به عوارض جانبی مانند خشکی دهان، تاری دید و احتباس ادرار شود. اثرات آرام بخش ناشی از توانایی دیفنهیدرامین در عبور از سد خونی مغزی و تأثیرگذاری بر سیستم عصبی مرکزی است که می تواند باعث خواب آلودگی شود.
مصرف بیش از حد میتواند منجر به عوارض جدی مانند مشکلات قلبی، تشنج، کما و در نهایت مرگ شود. این دارو همچنین اثرات آنتیکولینرژیک و آرامبخش دارد که در صورت مصرف زیاد تشدید میشوند.
وی افزود، در حالی که نهادهای علمی درباره خطرات مصرف بیرویه دیفنهیدرامین اتفاق نظر دارند، این دارو همچنان در قفسههای قابل دسترس برای عموم در داروخانهها عرضه میشود.
دنو همچنین با اشاره به افزایش مصرف نگرانکننده این دارو در سالهای اخیر، بهویژه پس از چالش خطرناک «بنادریل» در شبکه اجتماعی تیکتاک در سال ۲۰۲۰، هشدار داد: «ادبیات علمی نشان میدهد که افراد برای کسب احساس سرخوشی یا توهم، این دارو را با دوزهای بالا مصرف کرده و حتی در برخی موارد برای خودکشی از آن استفاده کردهاند.»
وی پیشنهاد کرد که دفتر نظام حرفهای استان کبک مقررات مربوط به فروش فرآوردههای دارویی را اصلاح کرده و دیفنهیدرامین خوراکی را در فهرست داروهایی قرار دهد که فروش آنها مستلزم بررسی و مدیریت توسط داروساز است. طبق این پیشنهاد، فروش دارو باید در پرونده دارویی ثبت شود و بررسی داروشناسی لازم انجام گیرد.
همچنین مقرر شد این گزارش با «کالج پزشکان کبک» و «نظام داروسازان کبک» به اشتراک گذاشته شود. رئیس نظام داروسازان، ژان-فرانسوا دزگانیه، اعلام کرده است که این نهاد توصیههای پزشک قانونی را بررسی کرده و امکان انتقال دیفنهیدرامین به بخش داروهای پشت پیشخوان را ارزیابی خواهد کرد.