کشف آنتی‌بیوتیک جدید در کانادا: امیدی تازه برای مبارزه با ابرمیکروب‌ها
محققان دانشگاه مک‌مستر کانادا موفق به کشف یک کلاس جدید از آنتی‌بیوتیک‌ها شده‌اند که می‌تواند علیه باکتری‌های مقاوم به دارو، موسوم به ابرمیکروب‌ها (superbugs)، مؤثر باشد.
بر اساس مطالعه‌ای که روز چهارشنبه در نشریه علمی Nature منتشر شد، این گروه تحقیقاتی گونه‌ای از باکتری به نام Paenibacillus را در خاک یک حیاط پشتی کشف کردند که قادر به تولید یک ترکیب جدید آنتی‌بیوتیکی به نام لاریوسیدین است.
لاریوسیدین قابلیت از بین بردن باکتری‌های مقاوم به چندین دارو را دارد که تهدیدی جدی برای سلامت جهانی محسوب می‌شوند. مانوج جانگرا، محقق فوق‌دکتری دانشگاه مک‌مستر، در گفت‌وگویی ویدیویی با سی تی وی نیوز اعلام کرد که این کشف می‌تواند گامی بزرگ در توسعه داروهای ضد میکروبی جدید باشد که در درمان بیماری‌های تهدیدکننده‌ای مانند ذات‌الریه و عفونت‌های مجاری ادراری کاربرد خواهند داشت.
سازمان جهانی بهداشت در سال ۲۰۲۳ مقاومت ضدمیکروبی را یکی از بزرگ‌ترین تهدیدهای بهداشت جهانی معرفی کرد. پروفسور جری رایت، محقق اصلی این مطالعه، تأکید کرد که مشکل مقاومت به آنتی‌بیوتیک‌ها رو به افزایش است و داروهای موجود به دلیل جهش‌های باکتریایی کارایی خود را از دست داده‌اند.
وی افزود: «ما با یک بحران جدی در زمینه مقاومت به آنتی‌بیوتیک‌ها روبه‌رو هستیم و به داروهای جدیدی نیاز داریم که در برابر این مقاومت آسیب‌پذیر نباشند.»
بر اساس این مطالعه، مقاومت آنتی‌بیوتیکی در سال ۲۰۱۹ بیش از ۴.۵ میلیون نفر را به کام مرگ کشاند.
لاریوسیدین که نوعی پپتید لاسو محسوب می‌شود، دارای ساختاری منحصر‌به‌فرد است که آن را از سایر آنتی‌بیوتیک‌ها متمایز می‌کند. این ترکیب با اتصال به ریبوزوم – واحدی در سلول‌های باکتریایی که مسئول تولید پروتئین است – از ساخت پروتئین‌های حیاتی جلوگیری کرده و در نهایت باعث مرگ سلول‌های باکتریایی می‌شود.
نکته قابل توجه این است که لاریوسیدین در آزمایش‌های انجام‌شده روی موش‌ها، سمی نبوده و نتایج مؤثری در مقابله با عفونت‌های مقاوم به دارو نشان داده است. با این حال، پروفسور رایت تأکید کرد که این آنتی‌بیوتیک هنوز باید از نظر سمیت در انسان‌ها آزمایش شود.
این کشف زمانی آغاز شد که یکی از مدیران آزمایشگاه دانشگاه مک‌مستر در سال ۲۰۱۹ نمونه‌ای از خاک حیاط پشتی را جمع‌آوری کرد. حدود یک سال بعد، یک پژوهشگر فوق‌دکتری باکتری تولیدکننده این ترکیب را از نمونه خاک جداسازی کرد و در مارس ۲۰۲۲ تیم تحقیقاتی متوجه شد که این باکتری ماده‌ای با خاصیت آنتی‌باکتریال تولید می‌کند.
در ادامه، این ترکیب روی موش‌های آلوده به Acinetobacter baumannii – یکی از خطرناک‌ترین و مقاوم‌ترین پاتوژن‌های شناخته‌شده – آزمایش شد. نتایج نشان داد که موش‌های درمان‌شده با لاریوسیدین زنده ماندند، در حالی که موش‌های درمان‌نشده طی ۲۴ تا ۲۸ ساعت جان خود را از دست دادند.
این باکتری بیماری‌زا می‌تواند ذات‌الریه، عفونت‌های ادراری، عفونت‌های خونی و زخم‌های شدید ایجاد کند و برای افراد دارای نقص ایمنی بسیار خطرناک است.
محققان دانشگاه مک‌مستر اکنون در حال بررسی راه‌هایی برای اصلاح و تولید انبوه لاریوسیدین هستند تا بتوانند آن را به یک داروی قوی‌تر تبدیل کرده و در نهایت آزمایش‌های بالینی روی انسان را آغاز کنند.
جانگرا خاطرنشان کرد که مسیر تبدیل این آنتی‌بیوتیک به یک داروی قابل استفاده برای بیماران طولانی خواهد بود و ممکن است حداقل یک دهه زمان ببرد. وی افزود: «ما باید آزمایش‌های بیشتری انجام دهیم تا عوارض جانبی این ترکیب را مشخص کرده و دوز مناسب آن را تعیین کنیم. پس از آن، باید مراحل پیش‌بالینی و آزمایش‌های بالینی را طی کنیم.»
کشف لاریوسیدین می‌تواند نقطه عطفی در مبارزه با باکتری‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک باشد. با توجه به بحران جهانی مقاومت آنتی‌بیوتیکی، این یافته امیدی تازه برای توسعه داروهای جدیدی است که بتوانند جان میلیون‌ها نفر را نجات دهند.
