کشف یک ریزقاره جدید بین کانادا و گرینلند
دانشمندان یک قاره کوچک (میکروقاره) پنهان شده بین کانادا و گرینلند را کشف کردهاند که روند شکل گیری آن از جابجاییهای زمین ساختی حدود ۶۰ میلیون سال پیش آغاز شده است.
درک چگونگی شکلگیری میکروقارهها (microcontinent) میتواند به پیشگیری از بلایای طبیعی مانند زلزله کمک کند. این میکروقاره تازه شناسایی شده در مرزهای زمین ساختی بین کانادا و گرینلند قرار دارد که تنگه دیویس را تشکیل داده است. این تنگه دریای لابرادور را به خلیج بافین متصل میکند.
میکرو قاره به تودههای کوچک و جدا شده از زمین که از نظر زمینشناسی و ساختاری با قارهها همبستگی دارند، گفته میشود. این تودهها معمولاً از قارهها بسیار کوچکتر هستند و در گذشته به آنها قارههای فرعی میگفتند.
میکرو قارهها در اثر حرکات صفحات زمین از قارهها جدا شدهاند و در طول زمان به طور مستقل تکامل یافتهاند. برخی از میکرو قارهها مانند ماداگاسکار و نیوزلند هنوز بر روی سطح زمین قابل مشاهده هستند، در حالی که برخی دیگر مانند لارسیا و موری زیر آب فرو رفتهاند.
محققان قطعهای به طول ۴۰۰ کیلومتر و ضخامت ۱۹ تا ۲۴ کیلومتر از پوسته قارهای را در اقیانوس نزدیک ساحل غربی گرینلند شناسایی کرده اند که به عنوان «میکروقاره نخستین تنگه دیویس» (Davis Strait proto-microcontinent) نامگذاری شده است. مطالعهای در مورد شکل گیری این میکروقاره در ژورنال «گندوانا ریسرچ» Gondwana Research منتشر شده است.
زمین شناسان یک بازسازی از حرکات تکتونیکی صفحهای را در حدود ۳۰ میلیون سال گذشته که منجر به تشکیل این میکروقاره نخستین شده است، انجام دادهاند.
نویسندگان این مطالعه، میکروقاره نخستین را به عنوان «مناطق مرتبط با سنگ کره قارهای با ضخامت نسبتاً زیاد که توسط منطقهای با سنگ کره قاره ای نازکتر از قارههای اصلی جدا شدهاند» تعریف می کنند. سنگ کره به پوسته سخت و صخرهای بیرونی کره زمین اشاره دارد.
آنها شکلگیری این پدیده به عنوان ویژگی دیگری از پوسته زمین مانند نوار قارهای را رد میکنند. شکاف اولیه بین کانادا و گرینلند حدود ۱۱۸ میلیون سال پیش آغاز شد. گسترش کف دریا حدود ۶۱ میلیون سال پیش شروع شد و حدود ۳۳ میلیون سال پیش متوقف شد تا تنگه دیویس را ایجاد کند.
دانشمندان می گویند بین ۵۸ تا ۴۹ میلیون سال پیش، گسترش کف دریا بین کانادا و گرینلند از شمال شرقی-جنوب غربی به شمال-جنوب تغییر جهت داده است. این تغییر جهت باعث جدا شدن میکروقاره پیشین دیویس شد. گسترش کف دریا زمانی متوقف شد که گرینلند با جزیره Ellesmere در شمال برخورد کرد.
این تحقیق میتواند برای درک چگونگی شکلگیری سایر میکروقارهها در سراسر جهان از جمله میکروقاره Jan Mayen در شمال شرقی ایسلند، ارتفاعات شرق تاسمان در جنوب شرقی تاسمانی و گولدن دراک نول در نزدیکی سواحل غرب استرالیا مورد استفاده قرار گیرد.
دکتر جردن فیتین، یکی از نویسندگان این مطالعه از دانشگاه دربی انگلستان در مقالهای در Phys.org منتشر شده میگوید: «دانش بهتر در مورد چگونگی تشکیل این میکروقارهها به محققان اجازه میدهد تا نحوه عملکرد تکتونیک صفحهای روی زمین را درک کنند، که این امر در کاهش خطرات ناشی از تکتونیک صفحهای و کشف منابع جدید کاربرد مفیدی دارد.»