در سال‌های اخیر، بحث‌هایی پیرامون انگیزه مهاجران برای دریافت شهروندی کانادا و میزان تعهد آنان به این کشور در محافل عمومی و رسانه‌ای مطرح بوده است. برخی از منتقدان، مهاجران را به گرفتن «شهروندی از روی مصلحت» متهم می‌کردند؛ یعنی صرفاً برای بهره‌برداری از مزایای بین‌المللی گذرنامه کانادایی، بدون نیت ماندگاری و مشارکت در جامعه. با این حال، گزارش تازه‌ای از سازمان آمار کانادا تصویری متفاوت و واقع‌بینانه از واقعیت ارائه می‌دهد. این گزارش با استناد به داده‌های مهاجرت و مالیات، نشان می‌دهد که دریافت تابعیت و شهروندی کانادا نه‌تنها نشانه‌ای از تعهد مهاجران به زندگی در کانادا است، بلکه میزان ماندگاری آنان را نیز در مقایسه با افراد فاقد تابعیت، به‌مراتب افزایش می‌دهد.
برخلاف تصور عمومی، شهروندی کانادا بیشتر نشان‌دهنده تعهد مهاجران به این کشور است تا ابزاری برای دستیابی به فرصت‌های بهتر در خارج از آن. گزارشی تازه از «آمار کانادا» نشان می‌دهد که مهاجران کشورهای توسعه‌یافته و آن‌هایی که دیرتر شهروندی کانادایی گرفته‌اند، بیش از دیگران احتمال ترک کانادا را پس از دریافت شهروندی دارند.
در این گزارش که روز جمعه 16 می 2025 منتشر شد، آمده است: «در میان مهاجران تابعیت‌گرفته، میزان حضور فعال در کانادا معمولاً بیش از ۹۰ درصد در دهمین سال پس از مهاجرت بوده است.» به گفته این گزارش، این روند تفاوت چندانی میان سطوح تحصیلی، مهارت‌های زبانی، سن مهاجرت یا طبقه مهاجرتی مهاجران نداشته است.
یافته‌های این گزارش، افسانه مهاجران «شهروندی طلب صرف» را که تنها برای دریافت گذرنامه کانادایی و بدون نیت ماندن در کشور شهروندی می‌گیرند، رد می‌کند. اندرو گریفیث، کارشناس مسائل شهروندی کانادا، در این‌باره گفت: «این یافته‌ها استدلال کسانی را که معتقدند مردم فقط برای رفت‌وآمد و فرصت‌های بیشتر تابعیت می‌گیرند، به‌کلی رد می‌کند. تعداد کسانی که فقط برای راحتی سفر تابعیت می‌گیرند، به اندازه‌ای که تصور می‌شود، زیاد نیست. تابعیت در واقع نشانه‌ای از تعهد بلندمدت به کاناداست.»
در این مطالعه، با بررسی داده‌های مهاجرت و اظهارنامه‌های مالیاتی، رابطه بین دریافت تابعیت و «حضور فعال» مهاجران در کانادا مورد ارزیابی قرار گرفته است. اگرچه نبود سوابق مالیاتی ممکن است به معنای ترک کانادا یا توقف در ارائه اظهارنامه مالیاتی باشد، اما احتمال اینکه یک مهاجر پس از دریافت تابعیت، بدون دلیل در کشور بماند ولی اظهارنامه مالیاتی ارائه ندهد، بسیار کم است؛ چرا که این امر باعث محرومیت از مزایا و خدمات دولتی می‌شود.
بر اساس یافته‌های این گزارش، از میان مهاجرانی که بین سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۲ و در سنین ۲۵ تا ۵۴ سالگی وارد کانادا شده‌اند، ۹۳ درصد از کسانی که تابعیت گرفته‌اند، ده سال بعد همچنان در کشور حضور فعال داشته‌اند؛ در حالی که این رقم در میان مهاجران فاقد تابعیت تنها ۶۷ درصد بوده است. برای مهاجران ورودی بین سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۷ نیز این نسبت‌ها به ترتیب ۹۱ درصد در برابر ۵۸ درصد بوده است؛ که نشان‌دهنده افزایش تمایل مهاجران جدیدتر به ماندن در کاناداست.
در میان مهاجران شهروندی گرفته کسانی که از کشورهای در حال توسعه آمده‌اند، بیشتر از همتایان خود از کشورهای توسعه‌یافته در کانادا ماندگار شده‌اند. برای نمونه، ۹۷ درصد از مهاجران فیلیپینی دارای تابعیت، ده سال پس از مهاجرت همچنان در کانادا حضور داشتند؛ در حالی که این رقم برای مهاجران آمریکایی و فرانسوی حدود ۱۰ درصد کمتر و برای مهاجران بریتانیایی شش درصد پایین‌تر بوده است.
اما در میان مهاجرانی که شهروندی نگرفته‌اند، ماندگاری یا ترک کانادا بیشتر به عوامل دیگر مرتبط است. کسانی که دارای مدرک تحصیلات تکمیلی بوده، به زبان‌های رسمی کانادا مسلط بوده یا از طریق برنامه‌های اقتصادی وارد کشور شده‌اند، احتمال کمتری برای ماندن در کانادا پس از ده سال داشته‌اند.
دانیل برنارد، مدیرعامل مؤسسه شهروندی کانادا، در این باره گفت: «نرخ دریافت شهروندی کانادا رو به کاهش است و چالش اصلی این است که چگونه باید مهاجرانی را که گزینه‌های جهانی در اختیار دارند، متقاعد کنیم که در کانادا بمانند و استعدادهای خود را وقف این کشور کنند. افراد تحصیل‌کرده قابلیت جابه‌جایی بالایی دارند و ما هم بیشتر از این گروه جذب می‌کنیم. از سوی دیگر، شرایط داخلی در حال تغییر است. موفق شدن، خرید خانه و پیشرفت، سخت‌تر شده و بسیاری از مهاجران برای ساختن زندگی بهتر آمده‌اند. اگر نتوانیم آن را فراهم کنیم، آن‌ها نیز کشور را ترک خواهند کرد.»
