آتش و دود: ابعاد پنهان و آشکار فاجعه زیستمحیطی کانادا

به گزارش منابع رسمی، بیش از ۲۰۰ آتشسوزی گسترده در جنگلهای کانادا همچنان در حال گسترش هستند که بیش از نیمی از آنها بهعنوان «خارج از کنترل» طبقهبندی شدهاند. این آتشسوزیها نهتنها بخشهای وسیعی از اراضی جنگلی را در بر گرفتهاند، بلکه دود ناشی از آنها شهرهای کانادا و ایالات متحده و حتی بخشهایی از اروپا نیز رسیده است.
مرکز هماهنگی آتشسوزیهای جنگلی کانادا (CIFFC) اعلام کرده است که با وجود تلاش گسترده برای مهار این آتشها، بسیاری از آنها به دلیل شرایط دشوار زمین، وزش بادهای شدید و گستردگی مناطق درگیر، به سرعت قابل مهار نیستند. در حال حاضر، از میان ۲۰۳ آتش فعال، حدود ۱۰۴ مورد بهصورت «خارج از کنترل» گزارش شدهاند و ۷ مورد دیگر نیز اگرچه مهار نشدهاند، اما تحت پایش مستمر قرار دارند.
در برخی موارد، به دلیل نبود تهدید فوری برای جان انسانها یا زیرساختها، تصمیم گرفته میشود که آتشسوزیها مهار نشوند و تنها نظارت بر آنها صورت گیرد. پل کوواکز، مدیر اجرایی مؤسسه کاهش خسارات فاجعهبار در تورنتو، میگوید: «در مدیریت ریسک، گاهی تصمیم بر این است که اجازه دهیم آتشسوزی ادامه یابد، بهویژه زمانیکه شرایط آن را توجیه میکند.»
در سال 2025 تا کنون، حدود ۵.۴ میلیون هکتار از اراضی جنگلی در کانادا طعمه حریق شدهاند که بیشتر آنها در مناطق دورافتاده شمالی و پوشیده از جنگلهای انبوه قرار دارند. این مناطق، به دلیل نبود زیرساختهای کافی مانند جاده و امکانات پشتیبانی، نسبت به مناطق متراکمتر مانند کالیفرنیا، بسیار دشوارتر قابل دسترسی و مهار هستند.
مقامات ایالتی در استانهای مانیتوبا و ساسکاچوان، که هممرز با ایالات متحده هستند، وضعیت فوقالعاده اعلام کردهاند. در مانیتوبا، حدود ۱۷ هزار نفر از ساکنان به دلیل خطرات ناشی از آتش مجبور به ترک منازل خود شدهاند. نخستوزیر این استان، واب کینو، در یک نشست خبری اعلام کرد که این بزرگترین عملیات تخلیه در حافظهی جمعی مردم استان است.
طبق اعلام دولت فدرال کانادا، جوامع بومی، که عمدتاً در مناطق پرخطر و با امکانات کمتر زندگی میکنند، بیش از سایر گروهها در معرض آسیب ناشی از آتشسوزیها هستند.
در حال حاضر، تمام نیروهای آتشنشانی کانادا به حالت آمادهباش درآمدهاند و همچنین حدود ۱۴۰ آتشنشان از ایالات متحده نیز به عملیات مهار آتشسوزی پیوستهاند.
دود ناشی از این آتشسوزیها، بهدلیل شرایط جوی، به مناطق دوردست از جمله شرق ایالات متحده و حتی اروپا رسیده است. در روزهای اخیر، هشدارهای کیفیت هوا در ایالتهای نیویورک و نیو انگلند صادر شده و گزارشهایی از افت کیفیت هوا در ایالت فلوریدا نیز منتشر شده است. کارشناسان هشدار میدهند که ذرات معلق در دود میتوانند خطراتی برای سلامت عمومی ایجاد کرده و بیماریهایی نظیر آسم را تشدید کنند.
پروفسور لوری دنیلز، بومشناس آتش از دانشگاه بریتیش کلمبیا، با اشاره به ماهیت فرامرزی آلودگی دود گفت: «جوّ زمین مرز سیاسی نمیشناسد. گاهی ما دود آتشهای ایالات متحده را تنفس میکنیم و اکنون آمریکاییها دود آتشهای کانادا را.»
با وجود آسیبهای انسانی و زیستمحیطی، کارشناسان میگویند آتشسوزیها همیشه پدیدهای مخرب نیستند. مایک فلنگن، استاد دانشگاه تامسون ریورز و متخصص آتشسوزیهای جنگلی، میگوید: «در جنگلهای بوریال، آتشسوزی بخشی از چرخه طبیعی حیات است و گاهی برای از بین بردن آفات جنگلی و بازسازی طبیعی زمین، مفید واقع میشود.»
با تداوم شرایط خشک و وزش بادهای شدید، پیشبینی میشود روند گسترش آتشسوزیها ادامه داشته باشد و همچنان تهدیدی جدی برای سلامت عمومی، زیستبومها و جوامع محلی محسوب شود