اتاوا تلاش‌های خود را برای مقابله با سوءاستفاده برخی متقاضیان مهاجرت مهارتی از سیستم امتیازدهی جهت افزایش شانس دریافت دعوت‌نامه برای اقامت دائم تشدید کرده است؛ اقدامی که در پی رقابت فزاینده و تغییر اولویت‌های مهاجرتی پس از پاندمی صورت می‌گیرد.
از سال ۲۰۱۵، وزارت مهاجرت، پناهندگان و شهروندی کانادا از یک سیستم امتیازدهی جامع برای ارزیابی متقاضیان مهاجرت مهارتی استفاده می‌کند که بر پایه سن، سطح تحصیلات، مهارت زبانی، سابقه کاری و میزان تطابق‌پذیری طراحی شده است. در این سیستم، افرادی که بالاترین امتیاز را کسب کنند، در دوره‌های انتخابی (draws) دعوت به ارسال درخواست اقامت دائم می‌شوند.
در این سیستم دو جدول امتیازدهی وجود دارد: یکی برای افراد مجرد و دیگری برای متأهل‌ها که می‌توانند امتیازاتی بر اساس ویژگی‌های همسر خود کسب کنند. برای ایجاد تعادل میان این دو گروه، افراد مجرد برای برخی ویژگی‌ها مانند تحصیلات و مهارت زبانی امتیاز بیشتری دریافت می‌کنند. با این حال، حداکثر امتیاز ممکن برای هر دو گروه ۶۰۰ امتیاز است.
برخی از متقاضیان متأهل، برای کسب امتیاز بالاتر، همسر خود را به‌عنوان «همراه» معرفی نمی‌کنند و در فرم درخواست، خود را به‌عنوان مجرد یا بدون همراه ارزیابی می‌کنند. این اقدام می‌تواند تا ۴۰ امتیاز به نفع آن‌ها تمام شود و در رقابت فشرده کنونی تفاوت تعیین‌کننده‌ای ایجاد کند.
پس از پایان محدودیت‌های پاندمی کووید-۱۹ در سال ۲۰۲۲، شمار دارندگان ویزای تحصیلی و کاری در کانادا به‌طور چشمگیری افزایش یافت. در نتیجه، تعداد متقاضیان در سیستم اکسپرس انتری بالا رفته و در کنار آن، مشاغل خاص در حوزه‌هایی مانند بهداشت و درمان، آموزش، علوم پایه، فناوری، مهندسی، ریاضی و مشاغل فنی اولویت‌بندی شده‌اند. این موضوع منجر به افزایش سطح امتیاز لازم برای دریافت دعوت‌نامه شده است و رقابت برای متقاضیان خارج از حوزه‌های اولویت‌دار را شدیدتر کرده است.
در واکنش به این شرایط، شمار بیشتری از متقاضیان متأهل تصمیم گرفته‌اند همسر خود را به‌طور موقت در پرونده لحاظ نکنند و پس از دریافت اقامت دائم، اقدام به اسپانسر کردن همسر خود کنند.
مقامات اداره مهاجرت اخیراً نسبت به این رویه حساس شده‌اند، به‌ویژه از آن زمان که دولت لیبرال در اکتبر گذشته اهداف جدیدی برای کاهش تعداد پذیرش اقامت دائم تعیین کرد. بر اساس برنامه جدید، تعداد پذیرش‌ها از ۴۸۵٬۰۰۰ نفر در سال ۲۰۲۴ به ۳۹۵٬۰۰۰ نفر در سال ۲۰۲۵، ۳۸۰٬۰۰۰ نفر در سال ۲۰۲۶ و ۳۶۵٬۰۰۰ نفر در سال ۲۰۲۷ کاهش خواهد یافت.
در ماه‌های اخیر، نامه‌هایی تحت عنوان «نامه دادرسی منصفانه» (Procedural Fairness Letter) برای برخی متقاضیان ارسال شده است تا دلایل آن‌ها برای معرفی نکردن همسر به‌عنوان همراه در پرونده توضیح داده شود، به‌ویژه در مواردی که همسر نیز در کانادا زندگی می‌کند.
در یک مورد، تأیید اقامت دائم یک متقاضی به‌دلیل این روش لغو شده است. در نامه رد درخواست آمده است:
«این روش با تعریف اعضای خانواده غیرهمراه در تناقض است و منعکس‌کننده وضعیت فعلی شما نیست. شما و همسرتان متأهل هستید، با یکدیگر زندگی می‌کنید و در یک نشانی سکونت دارید… بنابراین، دیگر امتیازاتی که بر اساس آن‌ها رتبه‌بندی شده‌اید، متعلق به شما نیست.»
کبیر کمال، مشاور مهاجرت، می‌گوید استفاده از این گزینه در میان متأهل‌ها سابقه‌دار است. او در دو ماه اخیر، ۱۵ پرونده داشته که اداره مهاجرت آن‌ها را به‌دلیل اعلام همسر غیرهمراه به چالش کشیده است. وی می‌گوید:
«آیا می‌توان مردم را بابت این تصمیم سرزنش کرد؟ قانون مهاجرت نگفته که این کار ممنوع است. متقاضیان در پرونده خود به‌وضوح دلیل عدم همراهی همسر را اعلام می‌کنند؛ مثلاً اینکه می‌خواهند امتیاز بیشتری کسب کنند.»
در قانون مهاجرت، پیش‌بینی‌هایی برای چنین شرایطی وجود دارد، زیرا ممکن است همسر واقعاً نخواهد به‌طور همزمان مهاجرت کند—به دلایل شغلی، خانوادگی یا عدم امکان رعایت شرط اقامت فیزیکی برای حفظ وضعیت اقامت دائم.
کمال می‌افزاید: «مفهوم “ارائه اطلاعات نادرست” به معنای تلاش برای گمراه‌کردن افسر مهاجرت و گرفتن تصمیم اشتباه از سوی اوست. ولی وقتی دلیل واقعی را بیان می‌کنید، این مصداق فریبکاری نیست.»
با این حال، وزارت مهاجرت در بیانیه‌ای اعلام کرده که متعهد به حفظ یکپارچگی سیستم و مقابله با هرگونه تقلب و ارائه اطلاعات نادرست است.
«اگر همسر به‌عنوان غیرهمراه اعلام شود، در حالی‌که هدف واقعی آن است که او نیز همراه متقاضی باشد، ممکن است افسر مهاجرت چنین اقدامی را مصداق ارائه اطلاعات نادرست و تلاش برای کسب امتیاز ناعادلانه تلقی کند.»
ماندیپ لیدر، مشاور مهاجرت مستقر در کلگری، نیز می‌گوید این اقدام غیرقانونی نیست و قانون اجازه چنین انتخابی را داده است، به شرط آنکه دلایل ارائه شوند. او پیش‌بینی می‌کند که برخی از این پرونده‌های ردشده به دادگاه فدرال کشیده خواهند شد.
از سوی دیگر، متیو جفری، وکیل مهاجرت، خاطرنشان می‌کند که گاهی اوقات ممکن است متقاضی متأهل در صورت ضعف در تحصیلات یا مهارت زبانی همسر، به‌تنهایی امتیاز بیشتری کسب کند. با این حال، او هشدار می‌دهد که در مواردی که هر دو نفر در کانادا هستند، اعلام وضعیت غیرهمراهی می‌تواند به رد پرونده به‌دلیل «اظهارات نادرست» منجر شده و متقاضی را با ممنوعیت پنج‌ساله برای درخواست مهاجرت به کانادا مواجه کند.
