کتابی نایاب و تاریخی که پیش‌تر از سوی پژوهشگران به‌عنوان نسخه‌ای گمشده شناخته می‌شد، به‌تازگی در مجموعه‌های کتابخانه دانشگاه مک‌مستر در همیلتون کشف شد. این کتاب با عنوان Officium beatae Mariae virginis، یا «کتاب دعاهای حضرت مریم مقدس»، در سال ۱۵۹۶ توسط انتشارات مشهور Plantin Press در شهر آنتورپ بلژیک به چاپ رسیده است.
روث-الن سنت-آنژ، کتابدار مجموعه‌های خاص در کتابخانه‌های دانشگاه مک‌مستر، در حال آماده‌سازی نمایشگاهی درباره آثار Plantin Press بود که با مشاهده یادداشتی در پایگاه داده بین‌المللی کتب چاپی قرون وسطی (Universal Short Title Catalogue) با عنوان «کتاب گمشده»، به کشفی بزرگ دست یافت.
او در گفت‌وگو با سی بی سی گفت: «قلبم تند تند می‌زد، نمی‌توانستم باور کنم… پس از بررسی‌های مجدد، این خبر را با همکارم میرون گروور، کتابدار نسخ خطی و نادر، در میان گذاشتم. این واقعاً هیجان‌انگیز است، نه فقط برای مک‌مستر بلکه برای جامعه علمی به‌طور کلی.»
کتابی نادر و کوچک از دوره‌ای خاص
این کتاب دعا به زبان لاتین و در قطعی بسیار کوچک – تنها هفت سانتی‌متر طول – و با چاپ دو رنگ قرمز و مشکی منتشر شده است. کتاب شامل ۶۴۵ صفحه بوده و در طول تاریخ به‌خوبی محافظت شده است.
به گفته سنت-آنژ، نسخه‌ای که در مک‌مستر نگهداری می‌شود، تنها نسخه شناخته‌شده از این قطع و با چاپ‌های حکاکی‌شده روی مس است که از میان حدود ۷۵ هزار نسخه چاپی Plantin Press در فاصله سال‌های ۱۵۸۹ تا ۱۶۱۰ باقی مانده است.
یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد این کتاب، مشارکت زنان در تولید آن است. مارتینا، دختر بنیان‌گذار انتشارات Plantin، و بیوه او، ژان ریویر، از جمله افرادی بودند که در چاپ این اثر نقش داشتند. همچنین، لینکن فن لانکولت، زن چاپگری که برای چاپ تصاویر حکاکی‌شده در Plantin Press استخدام شده بود، نیز در این پروژه مشارکت داشته است.
این کشف هم‌زمان با هفته مقدس مسیحیان صورت گرفته و به گفته مون‌سینیور موری کروتش، صدراعظم اسقف‌نشین کاتولیک رومی در همیلتون، این کتاب منبعی ارزشمند برای درک عبادات مسیحیان در قرون شانزدهم و هفدهم میلادی محسوب می‌شود.
هفته مقدس (Holy Week) که در سنت مسیحی به آن “هفته بزرگ” نیز گفته می‌شود، مهم‌ترین هفته در سال تقویمی کلیسا است. این هفته، هفت روز منتهی به عید پاک (Easter Sunday) را شامل می‌شود و مسیحیان در سراسر جهان به یادبود آخرین روزهای زندگی زمینی عیسی مسیح، مصائب، مرگ و در نهایت رستاخیز او، به عبادت و انجام مراسم خاص می‌پردازند.
بر اساس اظهارات سنت-آنژ، این کتاب در سال ۱۹۶۵ از مجموعه شخصی آلدو کازلی، استاد ایتالیایی مقیم ایالات متحده، خریداری شده بود. به‌دلیل آنکه این کتاب پیش از تألیف نخستین کتابشناسی جامع Plantin Press وارد مجموعه مک‌مستر شده بود، اهمیت آن در توصیفات اولیه منعکس نشده بود.
وید وایکاف، معاون کتابخانه‌های دانشگاه مک‌مستر، در این‌باره گفت: «پروژه بررسی مجموعه‌های پنهان کتابخانه، ارزش بسیاری در کشف منابع نادر دارد. ما نه‌تنها منابع جدید را معرفی می‌کنیم، بلکه با بازنگری منابع قدیمی، دستاوردهای بزرگی همچون این کشف را رقم می‌زنیم.»
نمایش عمومی کتاب در ماه می
این کتاب نایاب قرار است از اوایل ماه مه در نمایشگاه کتابخانه‌های دانشگاه مک‌مستر در پشت ویترین به نمایش عمومی گذاشته شود. همچنین نسخه‌ای آنلاین از این نمایشگاه برای علاقه‌مندان در دسترس خواهد بود.
سنت-آنژ در حال به‌روزرسانی رکوردهای کاتالوگی این کتاب است و قصد دارد مقاله‌ای علمی درباره اهمیت آن منتشر کند.
