با نزدیک‌شدن به انتخابات فدرال ۲۰۲۵، و در حالی که تا همین اواخر پیروزی حزب محافظه‌کار به رهبری پیر پولی یور تقریباً قطعی به‌نظر می‌رسید، صعود ناگهانی محبوبیت حزب لیبرال به رهبری مارک کارنی موجب نگرانی و نارضایتی گسترده در استان‌های محافظه‌کار غربی، به‌ویژه آلبرتا و ساسکاچوان، شده است. این نارضایتی‌ها موجب شده است که ایده جدایی از کانادا بار دیگر در این مناطق تقویت شود.
آیا جدایی غرب کانادا واقع‌بینانه است؟
پرستون منینگ، رهبر سابق حزب اصلاحات، در مقاله‌ای برای روزنامه گلوب اند میل هشدار داد که رأی به کارنی به منزله «رأی به فروپاشی کانادا» خواهد بود. با این حال، دکتر جان سوروفسکی، استاد علوم سیاسی در دانشگاه مک‌ایوان در ادمونتون، در گفت‌وگویی با برنامه Your Morning شبکه سی تی وی، این دیدگاه را رد کرد و آن را «تصوری آرمان‌گرایانه و دور از واقعیت» خواند.
وی تأکید کرد: «آمار و ارقام لازم برای چنین جدایی‌ای وجود ندارد.»
براساس قانون چه چیزی برای جدایی لازم است؟
مطابق قانون شفافیت (Clarity Act) که پس از رفراندوم ناموفق جدایی کبک در سال ۱۹۹۵ تصویب شد، تنها در صورتی می‌توان مذاکرات خروج از فدراسیون کانادا را آغاز کرد که اکثریت واضحی از مردم یک استان به جدایی رأی دهند.
طبق نظرسنجی اخیر مؤسسه Angus Reid، تنها ۳۳ درصد از ساکنان ساسکاچوان و ۳۰ درصد از ساکنان آلبرتا با جدایی از کانادا (یا پیوستن به ایالات متحده) موافق هستند؛ در حالی که اکثریت همچنان خواهان ماندن در چارچوب کشور هستند.
ریشه‌های نارضایتی استان های غربی چیست؟
سوروفسکی خاطرنشان کرد که حمایت از جدایی‌طلبی در غرب کشور همواره با میزان نارضایتی از دولت فدرال تغییر کرده است و اکنون این نارضایتی در اوج خود قرار دارد. به‌ویژه سیاست‌های دولت فدرال در زمینه انرژی، خطوط لوله و زیرساخت‌های صنعتی از جمله مواردی است که موجب احساس بی‌توجهی به منافع محلی در آلبرتا و ساسکاچوان شده است.
گرچه مارک کارنی وعده داده است که کانادا را به یک «ابرقدرت انرژی» تبدیل کند، اما کارشناسان معتقدند این وعده ممکن است برای بازگرداندن اعتماد رأی‌دهندگان غربی، خیلی دیر باشد.
نارضایتی‌های موجود در استان آلبرتا پیش‌تر باعث شد نخست‌وزیر این استان، دانیل اسمیت، در سال ۲۰۲۲ «قانون حاکمیت آلبرتا» را معرفی کند. وی اخیراً نیز فهرستی از شش خواسته به مارک کارنی ارائه داده و هشدار داده است که عدم توجه به این مطالبات ممکن است به «بحران وحدت ملی» منجر شود.
کارنی نیز در جریان کارزار انتخاباتی اخیر خود، با سخنان طعنه‌آمیز نسبت به اسمیت، واکنش او را برانگیخت. نخست‌وزیر آلبرتا در پاسخ او را به ترس از «زنان محافظه‌کار قدرتمند» متهم کرد.
کارنی در پاسخ به هشدار پرستون منینگ درباره خطر فروپاشی کشور، آن را «اغراق‌آمیز» خواند. سوروفسکی نیز با تأیید این نظر افزود: «احتمالاً این ارزیابی دور از واقعیت نیست.»
