پس از فصل بی‌سابقه آتش‌سوزی‌های جنگلی در سال گذشته، کانادا خود را برای تابستانی گرم‌تر و خطر «آتش‌سوزی‌های ویرانگر» آماده می‌کند. به گفته مقامات دولتی، باران می‌تواند نقش حیاتی در تلاش‌های اطفاء حریق این ماه ایفا کند. اما در مورد باران مصنوعی چه می‌توان گفت؟
بارورسازی ابرها، که می‌تواند باعث ایجاد بارش از طریق دخالت انسانی شود، یک روش قدیمی است که همچنان در حال توسعه و بررسی است. برخی کارشناسان معتقدند این روش می‌تواند پتانسیل کاهش آتش‌سوزی‌های جنگلی را داشته باشد، اما تحقیقات بیشتری برای ارزیابی قابلیت و کارآیی آن در آینده مورد نیاز است.
زامین کانجی، کارشناس فیزیک جوی در دانشگاه ETH زوریخ سوئیس، در مصاحبه‌ای با گلوبال نیوز گفت: «بارورسازی ابرها در دهه‌های 60 و 70 موضوع بسیار جالبی بود و سپس تا حدی از اهمیت افتاد.» وی افزود: »و اکنون دوباره در زمینه تغییرات آب و هوا، تحقیق درباره منابع آب و افزایش بارش اهمیت پیدا کرده است. بنابراین فکر می‌کنم پتانسیل زیادی در این زمینه وجود دارد.»
در ده‌ها کشور از این روش برای ایجاد و حتی جلوگیری از باران و برف و مدیریت دمای زمین استفاده شده است. در کانادا، بارورسازی ابرها تنها در آلبرتا برای کاهش بارش تگرگ‌های سنگین مورد استفاده قرار گرفته است.
کانجی گفت که اساساً دو روش برای بارورسازی ابرها وجود دارد: «بارورسازی ابرهای گرم و بارورسازی ابرهای سرد.»
در بارورسازی ابرهای گرم، ذرات آئروسل، معمولاً با قطر کمتر از یک میکرومتر، به جو تزریق می‌شوند تا قطرات ابر ایجاد کنند که به تدریج بزرگ شده و به اندازه‌ای می‌رسند که با سایر قطرات برخورد کرده و قطرات باران به وجود می‌آورند. در بارورسازی ابرهای سرد، ذرات آئروسلی که در تشکیل کریستال‌های یخ مؤثر هستند، به ابرهایی که زیر صفر درجه هستند، تزریق می‌شوند که به آنها «ابرهای فوق‌سرد» گفته می‌شود.
کانجی توضیح می‌دهد: «اگر این ذرات را به ابرهای فوق‌سرد تزریق کنید، به صورت مصنوعی تشکیل یخ را تقویت کرده و سپس این کریستال‌های یخی که به اندازه کافی بزرگ شده‌اند، از ابر خارج شده و به عنوان قطرات باران ذوب شده و فرو می‌ریزند.»
رئلوف بورگر، استاد علوم زیست‌محیطی و مدیریت در دانشگاه North-West در آفریقای جنوبی نیز در گفتگو با گلوبال نیوز گفت که موادی مانند یدید نقره، نمک خوراکی یا کلرید پتاسیم می‌توانند در این فرآیندها استفاده شوند. انسان می‌توانند این مواد را از طریق هواپیماها یا پهپادها پخش کرده یا ذرات را از زمین با استفاده از توپ‌های پرتاب کننده به ابرها تزریق کنند.
آیا بارورسازی ابرها در مقابله با آتش‌سوزی‌های جنگلی مؤثر است؟
برخی کشورها تلاش کرده‌اند از بارورسازی ابرها برای خاموش کردن آتش‌سوزی‌های جنگلی استفاده کنند. در ایالات متحده، این روش به عنوان بخشی از پروژه آزمایشی «Project Skyfire» در دهه 1950 مورد آزمایش قرار گرفت. روسیه نیز اخیراً در سال‌های 2020 و 2021 از این روش برای مقابله با آتش‌سوزی‌های جنگلی در مناطق سیبری استفاده کرده است.
بورگر گفت که هنوز مشخص نیست این روش تا چه حد می‌تواند باعث افزایش بارش شود و در زمینه آتش‌سوزی‌های جنگلی، تحقیقات هنوز در مراحل اولیه است. وی افزود: «هنوز کارهای زیادی باید انجام شود تا همه متقاعد شوند که این امر ممکن است.»
کانجی گفت که تئوری بارورسازی ابرهای سرد می‌تواند در مناطق آتش‌سوزی برای تقویت تشکیل بارش از طریق فاز یخ اعمال شود اگر ابرها فوق‌سرد باشند. وی افزود: «اگر مشخص شود که این ابزار مؤثری برای افزایش بارش در هنگام آتش‌سوزی است، می‌تواند در کانادا و دیگر نقاط نیز استفاده شود.»
اما او اضافه کرد که «عدم قطعیت‌های بزرگی» با این روش وجود دارد، زیرا خطر بارورسازی بیش از حد وجود دارد که می‌تواند اثر معکوس داشته باشد.
از سال 1996، تنها یک شرکت به نام Weather Modification Inc. فعالیت‌های اصلاح آب و هوا از طریق بارورسازی ابرها در کانادا را گزارش کرده است. به گفته نیکول آلن، سخنگوی وزارت محیط زیست و تغییرات آب و هوایی کانادا، این شرکت یک برنامه کاهش تگرگ در آلبرتا اجرا می‌کند.
