چگونه شد که اهمیت دین در کانادا کاهش یافت؟

نتایج پژوهش‌های جدید نشان می‌دهد که میزان وابستگی به دین در کانادا به طور قابل‌توجهی کاهش یافته است. در حالی که در سال ۱۹۶۱ کمتر از یک درصد کانادایی‌ها اعلام کرده بودند که به هیچ دینی وابسته نیستند، در سال ۲۰۲۱ حدود ۴۳ درصد از افراد ۱۵ تا ۳۵ ساله خود را فاقد وابستگی مذهبی توصیف کرده‌اند.

دین‌داری سازمان‌یافته، به‌ویژه مسیحیت، در کانادا در حال کاهش است و فرایند سکولاریزاسیون با سرعت پیش می‌رود. جامعه‌شناسان دین در این مسئله توافق دارند، اما درباره دلایل این روند اختلاف‌نظر وجود دارد.

دیدگاه غالب درباره سکولاریزاسیون به عواملی چون عقلانیت‌گرایی (افزایش اهمیت علم و عقلانیت)، فردگرایی (افزایش مادی‌گرایی و فردگرایی) و تکثرگرایی (کاهش اقتدار دینی به دلیل تنوع) اشاره می‌کند. این دیدگاه همچنین بر سه مؤلفه اصلی باور، رفتار و تعلق دینی تأکید دارد.

براساس این دیدگاه، دین در کانادا کاهش یافته زیرا باورها، رفتارها و هویت‌های دینی جای خود را به باورها و رفتارهای سکولار داده‌اند.

این دیدگاه نمی‌تواند به‌طور کامل توضیح دهد که چرا کانادا که پیش از سال ۱۹۶۰ کشوری مذهبی‌تر از ایالات متحده بود، تا سال ۲۰۲۳ به جامعه‌ای بسیار سکولارتر تبدیل شده است.

پژوهشی که در نشریه Sociology of Religion منتشر شده است، بر نقش «تصورات دینی» تأکید دارد. تصورات دینی به مفاهیم مشترکی اشاره دارد که مردم درباره دین دارند و این مفاهیم نقش مهمی در شکل‌گیری رابطه جامعه با دین ایفا می‌کنند.

عوامل منفی مؤثر بر تصویر دین در کانادا

بر اساس یافته‌های این پژوهش، چهار تصور منفی عمده درباره دین در میان جوانان کانادایی وجود دارد:

• دین ضد مدرنیته است

بسیاری از مصاحبه‌شوندگان، دین را پدیده‌ای کهنه و مخالف مدرنیته توصیف کرده‌اند. اصطلاحاتی مانند «ضد عقلانی»، «فرقه‌ای» و «خرافاتی» بارها در این مصاحبه‌ها استفاده شده است. این تصور به گسترش آموزش عالی در کانادا پس از دهه ۱۹۶۰ مرتبط است.

• دین محافظه‌کار است

جوانان کانادایی دین را با اصطلاحاتی نظیر «سرکوب‌گر»، «تعصب‌آمیز» و «غیرلیبرال» توصیف کرده‌اند. این نگرش‌ها از جنبش‌های آزادی‌خواهانه دهه ۱۹۶۰ مانند فمینیسم و حقوق دگرباشان جنسی نشأت گرفته است که دین را نماد محافظه‌کاری و سرکوب معرفی کردند.

• دین آمریکایی است

بسیاری از مصاحبه‌شوندگان دین را با ایالات متحده، به‌ویژه جناح راست مسیحی در این کشور مرتبط می‌دانند. اصطلاحاتی مانند «جمهوری‌خواهان» و «ایالت‌های جنوبی آمریکا» در این ارتباط به‌کار رفته است. مخالفت با دین در کانادا گاهی به عنوان نوعی میهن‌پرستی و فاصله گرفتن از هویت آمریکایی تلقی می‌شود.

• دین استعماری است

این تصور بیشتر به نقش کلیساهای مسیحی در مدارس شبانه‌روزی بومیان کانادا مرتبط است. انتشار گزارش کمیسیون حقیقت و آشتی و افشای شرایط وحشتناک این مدارس، به‌شدت به تصویر دین و جایگاه کلیسا در کانادا آسیب زده است.

بر اساس این پژوهش، دیدگاه‌های منفی درباره دین، به‌ویژه در میان جوانان کانادایی، به شکلی فزاینده در حال گسترش است. این امر نشان‌دهنده تغییرات اساسی در رابطه جامعه کانادایی با دین و سکولاریزاسیون فرهنگی عمیق‌تر است.