کبک با کمک دانشمند ایرانی می‌خواهد در محاسبات کوانتومی پیشتاز باشد
در یک ساختمان صنعتی خاکستری در دوروال، در حومه مونترال، تیمی از فیزیکدانان و مهندسان از جمله علیرضا نجفی یزدی در حال کار با ماشینی هستند که انتظار می‌رود حوزه محاسبات را تغییر دهد.
این دستگاه، یک استوانه سفید رنگ است که در داخل یک قاب فلزی به صورت معلق آویزان شده است و توسط لوله‌ها و صدای موزون از یک سیستم خنک‌کننده احاطه شده است. در داخل استوانه فلزی که از نظر شیمیایی تا دمای سردتر از خلاء فضا منجمد شده است، ساختاری لوستر مانند از سیم های برنجی و طلایی آویزان شده است.
این استوانه سفید MonarQ یک کامپیوتر کوانتومی جهانی (Universal Quantum Computer)، یکی از معدود کامپیوترهای کوانتومی در سراسر جهان است، و یکی از دو کامپیوتر کوانتومی در کانادا به شمار می‌رود. در برومونت، یک شهر اسکی در کمتر از 100 کیلومتری شرق مونترال، یک کامپیوتر کوانتومی دیگر در حال جمع شدن است که توسط IBM ساخته شده است.
این دو کامپیوتر نشان دهنده پیشرفتی در زمینه محاسبات هستند. آنها از خواص ذرات کوچک که می‌توانند در چندین مکان به طور همزمان وجود داشته باشند، استفاده می‌کنند تا یک روز، زمانی که فناوری پیشرفته‌تر است، اطلاعات را بسیار سریع‌تر از قوی‌ترین ابررایانه‌ها پردازش کنند.
دولت کبک در یک دوره هفت ساله نزدیک به 200 میلیون دلار را در این فناوری سرمایه گذاری کرده است به این امید که این استان به مقصدی جهانی برای محاسبات کوانتومی تبدیل شود. دو کامپیوتر کوانتومی جدید MonarQ و IBM Quantum One، از اولین گام‌های کبک در این مسیر است.
الکسیس گولیستی، مدیر ارشد فناوری PINQ2، یک سازمان غیرانتفاعی مستقر در شربروک، می‌گوید: «این یک جهش بزرگ برای کبک است که یک کامپیوتر کوانتومی داشته باشد. اینها ماشین‌های بسیار کمیابی هستند.»
محاسبات کوانتومی یک حوزه تحقیقاتی نوپا است که کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند روزی روش انسان‌ها در حل مسائل و استفاده از رایانه را تغییر خواهد داد. در سطح جهانی، غول‌های فناوری مانند گوگل و آی‌بی‌ام، همراه با برخی کشورها مانند چین، برای توسعه رایانه‌های کوانتومی و آموزش افراد برای استفاده از آنها رقابت می‌کنند.
شورای ملی تحقیقات کانادا (NRC) پیش‌بینی می کند که در چند دهه آینده ارزش این بخش در کانادا نزدیک به 140 میلیارد دلار خواهد رسید. اما با شکوفا شدن این فناوری، نگرانی هایی در مورد چگونگی استفاده از این فناوری در نهایت وجود دارد.
افرادی که در این زمینه در کبک کار می‌کنند در مصاحبه با سی‌بی‌سی گفته‌اند که گفتگوها در مورد اینکه چگونه می‌توان از این رایانه‌ها «به‌خوبی» استفاده کرد در جریان است. برای مثال با این رایانه‌ها می‌توان به سادگی کدهای دسترسی دولتی را رمزگشایی یا سیستم مالی را هک کرد.
با این حال، هنوز روزهای اولیه است و این کامپیوترها هنوز به آنجا نرسیده‌اند. به گفته علیرضا نجفی یزدی، مدیر عامل Anyon Systems، شرکت مستقر در مونترال که رایانه کوانتومی MonarQ را طراحی و ساخته است، افراد کمی هستند که کامپیوترهای کوانتومی را به خوبی درک می‌کنند تا بتوانند از آنها استفاده کنند، چه رسد به اینکه آنها را بسازند.
آقای نجفی یزدی با افتخار MonarQ را نه تنها اولین کامپیوتر کوانتومی جهانی در کانادا می‌داند، بلکه آن را اولین رایانه‌ای می‌داند که به طور کامل در کانادا ساخته شده است.
قبل از رایانه Quantum One شرکت IBM و MonarQ که قرار است در ماه‌های آینده شروع به کار کنند، تنها یک کامپیوتر کوانتومی در کبک وجود داشت، ماشینی که توسط محققان پایگاه نظامی والکارتیه (Valcartier) استفاده می‌شد و تنها چند کامپیوتر کوانتومی دیگر در مراحل اولیه ساخت در سایر نقاط کشور وجود داشت.
با این حال، MonarQ و IBM Quantum ONE رایانه‌های کوانتومی «جهانی» (Universal) هستند، به این معنی که می‌توان آنها را برای حل مشکلات مختلفی برنامه‌ریزی کرد. نسخه‌های قبلی بسیار محدودتر بودند.
