در یکی از بزرگ‌ترین کشفیات دیرینه‌شناسی آمریکای شمالی، دانشمندان در سایت پیپ‌استون کریک واقع در شمال‌غرب استان آلبرتا موفق به کشف هزاران فسیل از گونه‌ای منقرض‌شده از دایناسورها به نام پاکیرینوسوروس (Pachyrhinosaurus) شده‌اند؛ دایناسورهایی که در دوره کرتاسه پسین می‌زیسته‌اند و از خویشاوندان نزدیک تریسراتوپس محسوب می‌شوند.
پروفسور فیونا بامفورث، دیرینه‌شناس برجسته و مسئول اصلی این پروژه حفاری، در گفت‌وگو با خبرنگار بی بی سی نیوز اعلام کرد که این منطقه یکی از متراکم‌ترین و گسترده‌ترین بسترهای فسیلی کشف‌شده در جهان است. به گفته وی، در هر متر مربع از محل حفاری، تا ۳۰۰ قطعه استخوان وجود دارد. او افزود: «تاکنون تنها منطقه‌ای به وسعت یک زمین تنیس را کاوش کرده‌ایم، اما بستر استخوانی تا بیش از یک کیلومتر در دل تپه امتداد دارد.»
در میان فسیل‌های کشف‌شده، استخوان‌هایی از جمله دنده‌ها، استخوان‌های انگشت، لگن و حتی جمجمه دایناسورها یافت شده است. پروفسور بامفورث همراه با سگ خود «استر» – که وظیفه هشدار در صورت نزدیک شدن خرس‌ها را دارد – در محل حضور مستمر دارد.
پاکیرینوسوروس: هیولایی گیاه‌خوار با شاخ‌های برجسته
پاکیرینوسوروس‌ها دایناسورهایی چهارپا، گیاه‌خوار و حدود پنج متر طول و دو تُن وزن داشتند. آن‌ها دارای سری بزرگ با طوقه استخوانی مشخص و سه شاخ بودند. ویژگی شاخص این گونه، برجستگی بزرگی به نام «باس» بر روی بینی آن‌ها بود.
فسیل‌های موجود در پیپ‌استون کریک نشان می‌دهد که این دایناسورها در قالب گله‌ای عظیم، صدها کیلومتر از جنوب به سمت شمال مهاجرت می‌کرده‌اند؛ منطقه‌ای که در آن زمان آب‌وهوایی گرم و پوشیده از پوشش گیاهی غنی داشته و منبع تغذیه مناسبی برای این جانوران بوده است.
مرگ دسته‌جمعی بر اثر سیلاب ناگهانی
پژوهشگران معتقدند علت انبوه فسیل‌های موجود، وقوع یک فاجعه ناگهانی مانند سیلاب بوده است. پروفسور بامفورث در این‌باره گفت: «شواهد نشان می‌دهد که یک سیلاب شدید – احتمالاً ناشی از طوفانی در ارتفاعات – گله را در برگرفته و موجب مرگ گسترده آن‌ها شده است. این دایناسورها به‌دلیل وزن زیاد و توان حرکتی محدود، توانایی مقابله با جریان شدید آب را نداشتند.»
لایه‌های سنگی در محل، الگوهایی از چرخش رسوبات در جریان آب را نشان می‌دهند که گویی موجی از مرگ در دل سنگ منجمد شده است.
دایناسورهای بزرگ‌تر در تپه‌های ددفال
در فاصله دو ساعته از پیپ‌استون کریک، منطقه‌ای موسوم به ددفال هیلز قرار دارد که استخوان‌هایی از دایناسورهای بزرگ‌تر نیز در آن به‌طور طبیعی در حاشیه رودخانه شسته و آشکار شده‌اند. جکسون سوئدر، دیرینه‌شناس و مدیر مجموعه موزه دایناسور فیلیپ جی کوری در شهر گرند پری، در این منطقه مشغول بررسی بقایای دایناسوری عظیم به نام ادمونتوسوروس (Edmontosaurus) است.
به گفته وی، این دایناسورهای اردک‌منقار حدود ۱۰ متر طول داشته‌اند و به‌همراه پاکیرینوسوروس‌ها در جنگل‌های انبوه آن دوره زیست می‌کرده‌اند. او در حال حاضر بر روی جمجمه عظیمی از پاکیرینوسوروس کار می‌کند که ۱.۵ متر طول دارد و با نام «بیگ سم» شناخته می‌شود. نکته جالب توجه درباره این فسیل، فقدان شاخ میانی در طوقه جمجمه است – ویژگی‌ای که در سایر نمونه‌های کامل دیده شده و ممکن است نشانه‌ای از تنوع فردی در این گونه باشد.
تاکنون بیش از ۸۰۰۰ قطعه استخوان دایناسور از این مناطق جمع‌آوری شده‌اند. وجود فسیل‌هایی از دایناسورها در مراحل مختلف رشد سنی، امکان مطالعاتی کم‌نظیر در زمینه زیست‌شناسی دایناسورها، رشد فردی، ترکیب جمعیتی و ویژگی‌های متمایز را برای دانشمندان فراهم کرده است.
پروفسور بامغورث در پایان گفت: «ما هر سال که به اینجا بازمی‌گردیم، مطمئن هستیم که فسیل‌های تازه‌ای پیدا خواهیم کرد. هنوز فقط سطح کار را خراش داده‌ایم. اسرار پیشاتاریخ زیادی در دل این تپه‌ها نهفته است که منتظر کشف شدن‌اند.»
این یافته‌ها در مجموعه مستند جدید شبکه شبکه بی بی سی با عنوان Walking With Dinosaurs نیز به نمایش گذاشته شده‌اند که با بهره‌گیری از جلوه‌های بصری و داده‌های علمی، دنیای ماقبل تاریخ را به تصویر می‌کشند.
