پناهگاه هستهای عظیم دوران جنگ سرد، مدفون در اعماق انتاریو

در عمق ۶۰۰ فوتی (200 متری) زیر صخرههای سخت گرانیتی در انتاریو، یکی از چشمگیرترین پروژههای نظامی تاریخ کانادا پنهان شده است؛ پایگاه زیرزمینی نوراد در نورث بی که بیشتر با نام «The Hole» شناخته میشود. این دژ عظیم زیرزمینی در دوران اوج تنشهای جنگ سرد ساخته شد و بهعنوان خط مقدم دفاع از آمریکای شمالی در برابر تهدیدات هستهای اتحاد جماهیر شوروی، نقش حیاتی ایفا کرد.
ساخت این مجموعه عظیم بین سالهای ۱۹۵۹ تا ۱۹۶۳، بهعنوان بخشی از تعهد کانادا به فرماندهی دفاع هوایی آمریکای شمالی (NORAD) صورت گرفت؛ سازمانی مشترک میان کانادا و ایالات متحده که از سال ۱۹۵۸ با هدف حفاظت از حریم هوایی قاره در برابر حملات احتمالی شوروی شکل گرفت.
موقعیت جغرافیایی کانادا، بهویژه مناطق شمالی که در مسیر مستقیم پرواز بمبافکنهای شوروی به سمت شهرهای ایالات متحده قرار داشتند، نقش دفاعی این کشور را بسیار پراهمیت میکرد. شهر نورث بی به دلایلی از جمله وجود پایگاه هوایی، موقعیت ارتباطی و حملونقلی مناسب، دسترسی به آب شیرین دریاچه ترات و قرارگیری بر بستر صخرههای گرانیتی بسیار قدیمی (با قدمت یک میلیارد سال)، برای ساخت این مجموعه انتخاب شد.
این مجموعه در دل صخرهها به دو محوطه بزرگ تقسیم شده بود: «نصب اصلی» (Main Installation) و «غار نیرو» (Power Cavern). نصب اصلی ساختمانی سهطبقه به شکل عدد ۸ بود که درون حفرهای مصنوعی به طول ۱۳۱ متر و ارتفاع ۱۶ متر قرار داشت. غار نیرو نیز با طولی بالغ بر ۱۲۲ متر، بخش تأسیسات و پشتیبانی حیاتی پایگاه را در خود جای میداد.
مجموعه به گونهای طراحی شده بود که توانایی مقاومت در برابر انفجار یک بمب هستهای با قدرت ۴ مگاتن را داشت. ورود به آن تنها از طریق دو تونل و با عبور از سه درب ضدانفجار به وزن ۱۹ تن ممکن بود. پروژه در مجموع ۵۱ میلیون دلار هزینه داشت که یکسوم آن از سوی کانادا و دوسوم توسط آمریکا تأمین شد.
این پایگاه بهصورت کامل خودکفا بود و قابلیت پشتیبانی از ۴۰۰ نفر بهمدت یک ماه بدون نیاز به دنیای بیرون را داشت. در کنار مرکز فرماندهی و عملیات راداری، امکاناتی چون رستوران، سالن ورزشی، آرایشگاه و مرکز درمانی نیز در آن تعبیه شده بود. در اوج فعالیت، این مجموعه بهصورت ۲۴ ساعته و با حدود ۷۰۰ نیرو اداره میشد.
یکی از ویژگیهای منحصربهفرد پایگاه، سامانه رایانهای SAGE با لقب «بانی و کلاید» بود؛ دو ابررایانه که در مجموع ۲۷۵ تن وزن داشتند و فضایی حدود ۱۷۰۰ متر مربع را اشغال میکردند. با پیشرفت فناوری، این سامانه در دهه ۱۹۸۰ با سیستم ROCC/SOCC جایگزین شد.
در طول ۴۳ سال فعالیت، حدود ۱۷ هزار نیروی نظامی کانادایی و آمریکایی در این مجموعه خدمت کردند. با ظهور تهدیدات موشکهای بالستیک قارهپیما و بهبود فناوریهای ردیابی، اهمیت این تأسیسات کاهش یافت و در سال ۲۰۰۶ فعالیتهای نوراد به ساختمان جدیدی در همان پایگاه نظامی منتقل شد.
از آن زمان، این تأسیسات تنها برای ذخیرهسازی یا گاه بهگاه بهعنوان محل فیلمبرداری مورد استفاده قرار گرفته است؛ از جمله در فیلم علمیتخیلی «The Colony» محصول سال ۲۰۱۳. گرچه مجموعه رسماً غیرفعال شده، اما همچنان نگهداری حداقلی برای جلوگیری از تخریب آن صورت میگیرد. در سالهای اخیر پیشنهادهایی برای تبدیل آن به آرشیو ملی آثار سمعی-بصری یا موزه مطرح شده است.