ده سال پیش کانادا رویای آمریکایی را دزدید، آمریکا اکنون آن را پس گرفته است

ماه می سال 2014 بود که روزنامه نیویورک تایمز مقاله‌ای منتشر کرد که موجی از شوک را در کانادا و ایالات متحده به دنبال داشت.

مقاله با جسارت استدلال کرد که بر اساس معیارهایی مانند درآمد متوسط بعد از مالیات، کیفیت آموزشی و برابری اقتصادی، رویای آمریکایی اکنون متعلق به کانادا است.

عنوان مقاله «اکنون رویای کانادایی است» (It’s now the Canadian dream) بود و محافظه‌کاران کانادایی به این می‌بالیدند که این سیاست‌های زمان استیون هارپر نخست وزیر وقت است که به طبقه متوسط کمک کرده است.

این مقاله که نظر نویسنده را بازتاب می‌داد توسط نیکلاس کریستوف به رشته تحریر در آمده بود، و در حالی که تحلیلگران اعتبار آن را زیر سوال می‌بردند، به نقل مجلس برنامه‌های تلویزیونی گفتگو محور بدل شد.

کریستوف نوشته بود: «طبقه متوسط آمریکا دیگر در جهان ثروتمندترین نیست، و کانادایی‌ها ظاهراً از نظر در درآمد متوسط پس از مالیات جلوتر است. کشورهای دیگر در اروپا نیز در حال پیشی گرفتن از ما هستند.» کریستوف در ادامه نوشت که «بازگرداندن» رویای آمریکایی باید موضوع اصلی انتخابات میان دوره‌ای کشور در آن زمان باشد.

اکنون نزدیک به 10 سال از انتشار این مقاله در نیویورک تایمز می‌گذرد و، متأسفانه برای کانادا، به نظر می‌رسد که جداول تغییر کرده است. بر اساس داده‌های اخیر، ایالات متحده رویای آمریکایی خود را بازیافته است، و بار دیگر از نظر درآمد متوسط پس از مالیات، نرخ مالکیت خانه و کاهش سریع شکاف برای افرادی که دارای تحصیلات تکمیلی هستند، از کانادا جلو افتاده است.

برخی کارشناسان می‌گویند قیمت‌های سرسام‌آور خانه در کانادا مقصر اصلی است، که هر روز بیشتر از درآمد قابل صرف ما را می‌بلعد، نابرابری ثروت بیشتری ایجاد می‌کند و منجر به سطوح پایین‌تر مالکیت خانه برای کانادایی‌ها می‌شود.

اندی یان، مدیر گروه برنامه‌ریزی شهری در دانشگاه سایمن فریزر، می‌گوید: «(اینجا در کانادا) ما اکنون سیستمی داریم که مانند نسل‌های قبلی احساس امنیت را نمی‌دهد.»

طبق سازمان آمار کانادا، در سال 2021، متوسط درآمد خانوار پس از کسر مالیات به 68400 دلار کانادا رسید که بسیار کمتر از 88200 دلار کانادا درآمد متوسط خانوار در آمریکا در همان سال است.

ایالات متحده همچنین اختلاف با کانادا را در زمینه مالکیت خانه به کمتر از یک درصد کاهش داده است. دلیل آن کاهش درصدِ افرادی است که در کانادا صاحب خانه هستند و از 69 درصد درسال 2011 به 66.5 درصد در سال 2021 کاهش یافته است.

همزمان با کاهش تعداد کانادایی‌های صاحب خانه، این کشور همچنین شاهد افزایش فزاینده شکاف ثروت پس از پاندمی شده است.

اندکی پس از انتشار مقاله کریستوف در نیویورک تایمز، موسسه بروکینگز مستقر در واشنگتن دی سی خبر از رفاه طبقه متوسط و پویندگی اجتماعی (social mobility) در کانادا می‌داد. در همین حال، در بریتانیا، گاردین با استناد به مقاله کریستوف، درباره نابودی رفاه طبقه متوسط در آمریکا نوشت.

در این میان چه اتفاقی رخ داد؟

به گفته یان، افزایش قیمت خانه نقش مهمی در عدم پویندگی اجتماعی دارد. به نظر او، «رویای کانادایی» به «کابوس مسکن کانادایی» تبدیل شده است.

کابوس چه کسی؟

پل کِرشاو، استاد دانشکده جمعیت و بهداشت عمومی دانشگاه برتیش کلمبیا، می‌گوید یکی از غم انگیزترین جنبه‌های مرگ رویای کانادایی این است که این رویا بیشتر برای جوانان این کشور مرده به نظر می‌رسد.

کرشاو می‌گوید، بین سال‌های 1977 تا 2019، سطح مالکیت خانه برای افراد جوان‌تر از 35 سال 12 درصد کاهش یافته است. قیمت مسکن از زمان انتشار آن داده‌ها سر به فلک کشیده است، بنابراین این کاهش احتمالاً امروز بیشتر است.

او می‌گوید، در حالی که کانادایی‌های مسن‌تر ممکن است بیش از یک خانه داشته باشند، حقوق بازنشستگی خوبی داشته باشند و از داشتن درآمدی برای سرمایه‌گذاری در دوران جوانی خود بهره‌مند باشند، کانادایی‌های جوان‌تر فرصت‌های مشابهی در اختیار ندارند. کرشاو می‌گوید، جوانان در کانادا دیگر تی‌شرت‌هایی که بر روی آنان «Livin’ the dream» نوشته باشد را نمیپوشند.

او می‌گوید: «رویای طبقه متوسط دست نیافتنی‌تر شده است. و این به این دلیل است که سخت کوشی برای افراد جوان مانند گذشته نتیجه نمی‌دهد و محرک اصلی آن شکاف رو به رشد و ترسناک بین قیمت خانه و درآمد است.»

یان می‌گوید در کانادا، پویندگی اجتماعی به دلیل این عوامل در حال راکد شدن است و این کشور را به مکانی کمتر مطلوب برای زندگی تبدیل می‌کند.

بسیاری از کارشناسان در این مورد که کانادا در یک بحران کامل قیمت مسکن قرار دارد، با هم اتفاق نظر دارند. گزارش اخیر شاخص مسکن اجاره‌ای نشان می دهد که 18 درصد از مستاجران در ونکوور و تورنتو حداقل نیمی از درآمد خود را صرف اجاره و خدمات آب و برق می‌کنند، در حالی که حدود 40 درصد بیش از 30 درصد از درآمد خود را صرف این هزینه‌ها می‌کنند.

کانادا همچنین اکنون با سطوح بالاتر بدهی خانوار نسبت تولید ناخالص داخلی از ایالات متحده پیشی گرفته است و این نسبت در دهه گذشته در آمریکا کاهش یافته است. اما از آنجایی که مقرون به صرفه نبودن مسکن در کانادا همچنان بیشتر می‌شود، و از آنجایی که این کشور بدترین بار بدهی خانوار را در میان کشور‌های گروه هفت دارد، انتظار می‌رود که این سطوح بدهی همچنان بیشتر و بیشتر شود و نابرابری درآمدی بیشتر افزایش یابد.

اخیراً سازمان آمار کانادا ارقامی را منتشر کرد که نشان می‌دهد شکاف ثروت در کانادا با سریع‌ترین سرعت ثبت شده در حال افزایش است..

طبق گزارش سازمان آمار کانادا «کم‌ برخوردارترین افراد بیشتر تحت تأثیر فشارهای اقتصادی اخیر قرار گرفته‌اند، زیرا دارایی خالص آنها در سه ماهه اول سال 2023 به میزان 13.8 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش بافته است.»

با این حال در ایالات متحده شکاف ثروت در حال کاهش است

در همین حال، به نظر می‌رسد نابرابری درآمد و ثروت در ایالات متحده به اوج خود رسیده است و ممکن است به آرامی در حال کاهش باشد، اگرچه این نابرابری هنوز بیشتر از کانادا است.

در ماه ژانویه 2023، آستین کلمنس، مدیر موقت سیاست در مرکز رشد عادلانه واشنگتن (Washington Center for Equitable Growth)، یک سازمان غیرانتفاعی که به تحقیق در مورد نابرابری اقتصادی اختصاص دارد، نوشت که نابرابری ثروت و درآمد در ایالات متحده برای اولین بار در دهه‌ها در حال کاهش است و تاکید کرد که شکاف به آرامی در حال بسته شدن است.

او نوشت که بر اساس ارقام دفتر تحلیل اقتصادی ایالات متحده، از سال 2007 تا 2019، سهم درآمدیِ افرادی که بالاترین درآمد را در کشور داشته‌اند، 2.4 درصد کاهش یافت.

کلمنس گفت که بخشی از دلیل کاهش تدریجی شکاف نابرابری، ایجاد «اوباماکر» و گسترش برنامه‌های کمک‌های دولتی است. کلمنس نوشت که این برنامه‌ها مردم را قادر می‌سازد تا در پول خود صرفه جویی کنند و حتی با وجود تلاش فدرال رزرو (بانک مرکزی آمریکا) برای مهار تورم، بازار کار مشاغلی را اضافه کرده است که به کارگران مزیت رقابتی می‌دهد.