تنش‌های تازه در روابط کانادا و آمریکا؛ مناقشه بر سر مالکیت یک جزیره
جزیره‌ای کوچک و مه‌آلود به نام «جزیره ماشیاس سیل» (Machias Seal Island) در مرز میان ایالت مین آمریکا و استان نیوبرانزویک کانادا، بار دیگر به کانون یک مناقشه سیاسی و اقتصادی جدی میان دو کشور بدل شده است. این جزیره که در منطقه‌ای موسوم به «منطقه خاکستری» (Grey Zone) واقع شده، سال‌هاست که موضوع اختلافات مرزی و حاکمیتی میان کانادا و آمریکا بوده و حال، با بازگشت دونالد ترامپ به قدرت، این اختلافات وارد مرحله‌ای تازه شده‌اند.
پیشینه مناقشه
اختلاف بر سر حاکمیت بر این جزیره و آب‌های اطراف آن به اواخر قرن هجدهم بازمی‌گردد. در سال ۱۹۸۴، یک دادگاه بین‌المللی بدون تعیین مرز مشخص، به هر دو کشور اجازه صید در آب‌های این منطقه را داد. از آن زمان تاکنون، ماهیگیران آمریکایی و کانادایی در آغاز هر فصل صید، رقابت شدیدی برای نصب تله‌های لابستر دارند؛ رقابتی که گاه با درگیری‌های فیزیکی و آسیب‌های جدی همراه بوده است.
جان دروئن، یکی از صیادان باسابقه اهل ایالت مین، از تجربیات تلخ خود در این منطقه می‌گوید: «دوستانم در این درگیری‌ها دچار ضربه مغزی شده‌اند، حتی یکی از آن‌ها انگشت خود را از دست داد.» در حالی که آمریکایی‌ها مدعی‌اند که کانادایی‌ها قوانین آسان‌تری برای صید دارند، صیادان کانادایی نیز آمریکا را به تجاوز به آب‌های سرزمینی خود متهم می‌کنند.
تغییر لحن در واشنگتن
در حالی که این اختلافات مرزی در گذشته تأثیر چندانی بر روابط کلی و صمیمانه دو کشور نداشت، لحن جدید دولت ترامپ باعث نگرانی مقامات کانادایی شده است. رئیس‌جمهور آمریکا اخیراً در اظهاراتی جنجالی، بارها از کانادا به عنوان «پنجاه‌ویکمین ایالت آمریکا» یاد کرده و در سخنانی مرز میان دو کشور را «مصنوعی و بی‌منطق» خوانده است.
وی همچنین در مورد بهره‌برداری از منابع طبیعی کانادا، از جمله آب شیرین در بریتیش کلمبیا و ذخایر معدنی در شمال، سخن گفته است. در یکی از اظهارات جنجالی، ترامپ پیشنهاد داده که آب‌های کانادا برای رفع خشکسالی در کالیفرنیا به این ایالت منتقل شود.
منابع طبیعی و انگیزه‌های ژئوپلیتیکی
بر اساس گزارش‌ها، دولت ترامپ به‌طور ویژه به منابع غنی کانادا از جمله فلزات نادر، نفت، چوب و آب علاقه‌مند است. جاستین ترودو، نخست‌وزیر پیشین کانادا، در نشستی خصوصی اظهار داشت: «به‌نظر می‌رسد که دولت آمریکا به‌خوبی از منابع حیاتی ما آگاه است و شاید همین موضوع دلیل اصرار بر ادغام کانادا با ایالات متحده باشد.»
تحلیل‌گران روابط بین‌الملل معتقدند که سیاست خارجی دولت ترامپ ممکن است از مدل سنتی همکاری‌های چندجانبه فاصله گرفته و به‌سوی ایجاد یک «دژ قاره‌ای» در آمریکای شمالی سوق پیدا کند. مایکل ویلیامز، استاد دانشگاه اتاوا، معتقد است که این رویکرد جدید بر کنترل منابع، تقویت مرزهای سرزمینی و کاهش تعهدات بین‌المللی استوار است.
شکاف در روابط تاریخی
این تحولات باعث افزایش نارضایتی عمومی در کانادا شده است. شهروندان این کشور اقدام به تحریم کالاهای آمریکایی، لغو سفرهای توریستی به ایالات متحده و ابراز نارضایتی گسترده در شبکه‌های اجتماعی کرده‌اند. نخست‌وزیر جدید کانادا، مارک کارنی، در واکنش به اظهارات ترامپ گفته است:
«روابط سنتی و مبتنی بر همکاری اقتصادی و امنیتی با ایالات متحده به پایان رسیده است. ما هرگونه تلاش برای تضعیف، فرسایش یا تسخیر کشورمان را قاطعانه رد می‌کنیم.»
وی همچنین تأکید کرد که دولتش برای دفاع از حاکمیت ملی کانادا، از تمامی ابزارهای دیپلماتیک و اقتصادی بهره خواهد برد.
آینده‌ای نامعلوم
در حالی که برخی تحلیل‌گران معتقدند اظهارات ترامپ صرفاً لفاظی‌های سیاسی هستند، دیگران هشدار می‌دهند که تکرار و استمرار این مواضع می‌تواند به بی‌ثباتی در روابط دو کشور منجر شود. جان بولتون، مشاور پیشین امنیت ملی آمریکا، در گفت‌وگویی اظهار داشته است که «ترامپ فاقد فلسفه سیاسی مشخصی است و تصمیماتش عمدتاً از احساسات لحظه‌ای نشأت می‌گیرد.»
با این حال، بسیاری از ناظران بر این باورند که اعتماد میان دو کشور به‌شدت تضعیف شده و بازسازی آن نیازمند زمان، تدبیر و همکاری دوجانبه خواهد بود. در شرایطی که تنش‌ها در منطقه خاکستری شدت یافته، سؤالی جدی مطرح است: آیا درهای گفت‌وگو و حل‌وفصل مسالمت‌آمیز هنوز باز است، یا روابط دو کشور وارد دوره‌ای تازه از چالش و رقابت شده‌اند؟
