دانشمندان موفق به شناسایی دندانی شدند که در سال ۲۰۱۸ در نزدیکی «اولد کرو»، واقع در یوکان کانادا کشف شده بود و اکنون مشخص شده که متعلق به قدیمی‌ترین ماموت پشمالوی شناخته‌شده در آمریکای شمالی است.
این کشف، باور رایج پیشین مبنی بر ورود ماموت‌ها به آمریکای شمالی از سیبری در ۱۰۰ هزار سال گذشته را به چالش می‌کشد. پروفسور لاو دالن، استاد ژنوم‌شناسی تکاملی در دانشگاه استکهلم و از پژوهشگران اصلی این پروژه، در این‌باره گفت: «ما پیش‌تر نیز در تحقیقات خود به شواهدی دست یافته بودیم که نشان می‌داد ماموت‌ها صدها هزار سال پیش در آمریکای شمالی حضور داشتند، اما تاکنون نتوانسته بودیم نمونه‌ای قطعی برای اثبات این فرضیه بیابیم. کشف اخیر، تأییدی قاطع بر آن نظریه است.»
جزئیات این یافته در مقاله‌ای منتشر شده که به بررسی یک میلیون سال تکامل ژنومی ماموت‌ها پرداخته است. تیم پژوهشی با تحلیل DNA میتوکندریایی — بخشی از سلول که مسئول تولید انرژی است — موفق به ایجاد روشی نوین برای تعیین قدمت فسیل‌ها شده‌اند که امکان ردیابی مهاجرت‌های ماموت‌ها در دوران باستان را فراهم می‌کند.
دندان مذکور در سال ۲۰۱۸ توسط گرانت زازولا، دیرینه‌شناس اهل یوکان، و تیمی از پژوهشگران در حوضه رودخانه اولد کرو، واقع در سرزمین بومیان «ونتوت گوویچین» کشف شد. زازولا گفت: «منطقه اولد کرو یکی از شگفت‌انگیزترین مکان‌ها برای دیرینه‌شناسی عصر یخبندان است. تقریباً هر بار که به آن‌جا بازمی‌گردیم، با کشفی خارق‌العاده مواجه می‌شویم. این مکان بارها میزبان نمونه‌هایی منحصربه‌فرد از گونه‌های مختلف بوده است.»
تیم پژوهشی در آن سال به‌دنبال فسیل‌هایی در بستر مشخصی از خاکستر آتشفشانی در منطقه بودند. زازولا توضیح داد: «بسترهای خاکستر آتشفشانی به ما کمک می‌کنند زمان‌بندی دقیقی برای فسیل‌ها ارائه دهیم. هر فسیلی که زیر این لایه قرار داشته باشد، حداقل ۱۶۰ هزار سال قدمت دارد.»
در یکی از صبح‌های جست‌وجو، تیم نشانه‌ای از یک دندان ماموت را در بخشی از صخره مشاهده کرد که زیر خاکستر قرار داشت. زازولا گفت: «همان لحظه‌ای که دندان را دیدم، از نظر شکل‌شناسی می‌دانستم که متعلق به یک ماموت پشمالو است.»
نمونه‌ای از این دندان برای تحلیل به آزمایشگاه پروفسور دالن در سوئد ارسال شد. بررسی DNA میتوکندریایی نه تنها تأیید کرد که دندان متعلق به ماموت پشمالو است، بلکه قدمت آن را حدود ۲۲۰ هزار سال تخمین زد. به گفته دالن: «این دندان بسیار کهن است؛ نه مربوط به آخرین عصر یخبندان، نه حتی عصر پیش از آن، بلکه متعلق به عصر یخبندانی پیش‌تر از آن.»
آغاز معمایی تازه در تکامل ماموت‌ها
با وجود این کشف مهم، پژوهشگران اکنون با پرسش‌های بی‌پاسخی درباره تکامل ماموت‌های پشمالو در آمریکای شمالی روبه‌رو هستند. دالن گفت: «تحلیل DNA نشان داد که این دندان متعلق به تبار ژنتیکی متفاوتی از بیشتر ماموت‌های عصر یخبندان اخیر در آمریکای شمالی است.»
به گفته دالن، تاکنون سه تبار ژنتیکی مختلف برای ماموت‌های پشمالو بر اساس DNA میتوکندریایی شناسایی شده‌اند. دو تبار از این میان در آمریکای شمالی حضور داشته‌اند، اما تقریباً تمامی نمونه‌های باقی‌مانده از عصر یخبندان اخیر به تباری موسوم به «کِلِید یک» تعلق دارند. با این حال، دندان کشف‌شده در اولد کرو به تباری موسوم به «کلید سه» وابسته است.
دالن افزود: «سؤال مهم این است که تبار کلید یک از کجا آمده است؟» برای یافتن پاسخ این معما و ارتباط میان ماموت‌های اولیه در آمریکای شمالی با ماموت‌های سیبری، پژوهشگران قصد دارند نمونه‌های بیشتری از دوره زمانی مشابه با دندان اولد کرو بیابند.
زارولا نیز اعلام کرد که تابستان امسال، تیم پژوهشی به منطقه‌ای دیگر در حوضه رودخانه اولد کرو بازخواهد گشت تا به جست‌وجوی فسیل‌های بیشتر بپردازد. وی گفت: «اگر بتوانیم نمونه‌هایی از همان دوره بیابیم، ممکن است بتوانیم پیوند میان نخستین ماموت‌های آمریکای شمالی و ماموت‌های سیبری را کشف کنیم.»
این یافته علمی نه‌تنها افق‌های تازه‌ای در زمینه تکامل ماموت‌ها می‌گشاید، بلکه شناخت ما از مهاجرت‌های حیوانات در دوران یخبندان را نیز دگرگون خواهد کرد.
